“Laat het parket alle cokegebruikers identificeren en op het appel roepen. Het zal snel gedaan zijn.” Die oproep lanceerde de bekende Antwerpse strafpleiter Kris Luyckx donderdag in deze krant. Hij stelt voor: als een dealer opgepakt wordt, kan het parket zijn GSM uitlezen en al zijn klanten uitnodigen voor verhoor, ze eventueel beboeten of gemeenschapsdienst opleggen. Maar wat vinden de mensen in, op en rond het veld? Is dat voorstel haalbaar? Zou zo’n verhoor afschrikkend werken? En… is het wenselijk om gebruikers – problematisch of recreatief – te culpabiliseren?
Arthur De Meyer
De drugsflik*: “Dat voorstel van die advocaat? Dat gebeurt al. Maar eerder voor informatie.”
“Het gebeurt nu al dat mensen die in de telefoon van een dealer staan, uitgenodigd worden voor verhoor”, vertelt een drugsrechercheur die liever niet met zijn naam in de krant wil komen. “Maar dan is dat vooral om informatie. ‘Hoeveel klanten had die dealer? Wat voor volumes verzette hij?’ Dat soort vragen. Als er vermoedens zijn van problematisch gebruik zullen we ex-klant doorverwijzen naar de hulpverlening. Als het gaat om recreatief gebruik is het vrij nutteloos die te vervolgen of om ze met een botte preek angst in te boezemen. Dat is té weinig effectief om de vraag naar cocaïne te doen dalen. Overigens: stel u voor dat héél België morgen stopt met snuiven. Dan nog blijven we een doorvoerland voor heel Europa. De Haven van Antwerpen en de centrale ligging van ons land is de drugsmaffia veel te dierbaar.”
De gebruiker zelf: “Het maakt indruk, maar drie weekends later ben je dat al vergeten.”
Het overkwam Floor*, een jonge projectontwikkelaar. Zijn dealer werd gepakt. In zijn gsm trof de politie enkele sms’en in al dan niet cryptische taal. Iets met ‘witte wijn’ of ‘cola’s van 50 euro’. “Ik kreeg telefoon van de politie met de vraag of ik ‘eens binnen wou komen’. Ik waan me een brave burger dus ben ik maar gegaan. Nou: die zag ik niet aankomen. De agent liet me weten dat ze niet achter mij wilden aangaan, dat ze vooral informatie wilden, maar aan het einde van het verhoor volgde toch een serieuze preek. Beetje stereotiep good cop, bad cop, maar het maakte indruk. Een week later was ik me aan het klaarmaken om uit te gaan dan spookte dat toch door mijn : ‘Ze weten het, ik sta te boek als gebruiker.’ Maar eerlijk? Drie weekends later ben je dat vergeten.” Gezien het nummer van die dealer rondging in zijn vriendenkring kregen enkele andere van zijn vrienden ook een telefoontje van de politie. “Enkele maanden later kwam dat débacle nog eens ter sprake op café en het besluit was dat we eigenlijk een minder achterlijke dealer moesten vinden. Niet eentje die met zijn hele berichtengeschiedenis rondrijdt.”
Criminoloog en nationaal drugscoördinator Charlotte Colman: “Online is het zo’n afschrikkingseffect eerder minimaal”
Charlotte Colman. — © James Arthur
“Als het gaat om afschrikking zien we een gelijkaardige tactiek bij die online drugsmarkten op het darknet (zoals The Silk Road red.)”, zegt professor criminologie en nationaal drugscoördinator Charlotte Colman. “Wanneer zo een markt door politie neergehaald wordt, dan verschijnt er een disclaimer: ‘Deze site is in handen van de politie, we hebben data verzameld, er kan actie tegen u ondernomen worden’. Dit heeft als doel af te schrikken. En er zijn mensen bij wie dat kan werken, maar uit onderzoek leren we dat het effect eerder beperkt is. De risico’s op vervolging worden door deze specifieke groep als laag ingeschat.”
Tino Ruyters, directeur van Free Clinic VZW: “Geen fundamenteel antwoord op problematiek”
Tino Ruyters. — © vjb
“Misschien dat enkele afgeschrikt worden met zulke tactieken, maar het is geen fundamenteel antwoord op de drugproblematiek”, zegt Tino Ruyters, directeur van Free Clinic, een vzw die laagdrempelige hulpverlening aanbiedt. “Roesmiddelen zijn van alle tijden. Mensen zullen daar altijd naar opzoek gaan. En de gebeurtenissen in Antwerpen zijn daar niet het gevolg van, wel van het feit dat die zeer lucratieve middelen in de klauwen van de georganiseerde misdaad zitten. Een eerste stap zou kunnen zijn: het decriminaliseren van persoonlijk gebruik en bezit. In Portugal heeft dat niet geleid tot meer druggebruik. Willen we die drugsmaffia lamleggen? Dan moeten we overgaan tot verregaande regulering. Net als met alcohol en sigaretten.”
Antwerps burgemeester Bart De Wever: “Doorgedreven strijd tegen gebruikers is ongeloofwaardig zolang drugs door de maatschappelijke en culturele elite genormaliseerd worden”
Burgemeester Bart De Wever. — © Jan Van der Perre
Alle gebruikers opsporen en vervolgen vindt Antwerps burgmeester Bart De Wever (N-VA) “ongeloofwaardig zolang drugs door de maatschappelijke en culturele elite genormaliseerd worden en de strijd tegen de georganiseerde misdaad erachter nog niet eens op een ernstige manier gevoerd wordt”.“Gebruikers moeten beseffen dat er bloed kleeft aan hun lijntje, joint, spuit of pil. Bloed van tienduizenden doden elk jaar wereldwijd. En dat het geld van hun drugs naar criminelen gaat die zich even goed bezighouden met mensenhandel, seksuele uitbuiting, wapenhandel en terreur.”
De namen met * zijn schuilnamen. Hun echte naam en contactgegevens zijn bekend bij de redactie.