Gepubliceerd in De Morgen op 19 december 2018 |
In Nederland willen steeds meer politici na cannabis ook xtc legaliseren. Vlaamse experts trekken grote ogen en vrezen meer drugsdoden. Maar niet allemaal. “Met controle van de overheid heb je zicht op wie gebruikt, wie verkoopt én of er geen vuiligheid in dat spul zit.”
“Waarom verbieden we xtc als alcohol vrij te koop is?” Burgemeester Paul Depla (PvdA) van de stad Breda, vlak aan de grens met de provincie Antwerpen, is na gesprekken met experts van mening dat xtc minder schadelijk is dan alcohol. Hij dringt er daarom op aan dat de Nederlandse overheid xtc legaliseert, net zoals cannabis. Oppositiepartij GroenLinks is het met hem eens en stelt hetzelfde voor. De partij pleit voor een systeem waarbij de productie van xtc via vergunningen verloopt en waarbij de overheid kan toezien op de samenstelling en de kwaliteit van de drugs. De vraag ‘Waarom xtc verbieden als alcohol vrij verkrijgbaar is?’ vindt toxicoloog Jan Tytgat (KU Leuven) interessant, maar niet zo simpel te beantwoorden.
“Je bent dan toch al snel appelen met peren aan het vergelijken. Alcohol is zeker een harddrug met risico op verslaving, maar toch is de overgrote meerderheid van de gebruikers in staat om het af en toe te drinken zonder eraan verslaafd te worden. Het grote probleem met xtc is niet zozeer het risico op verslaving, maar het gevaar op acuut overlijden door een overdosis. Xtc is een amfetamine, waarvan MDMA de werkzame stof is die onze hersenen stimuleert en voor euforie zorgt. Het zijn drugs waarvan je hallucineert, net zoals lsd en paddo’s. Als de overheid er zorg voor draagt dat er in de drugs die op de markt komen geen vergif zit, zoals pesticiden, dan is dat wel een voordeel. Maar het is volgens mij een klein voordeel. Weinig mensen die harddrugs gebruiken, hebben voldoende kennis van de gevaarlijke stoffen die ze nemen. Ik vrees dan ook voor een grote stijging van doden door overdosis. Als je xtc vrij verkrijgbaar maakt, dan verlaag je ook de drempel. Dan zeg je tegen jongeren: ‘Het is niet zo erg om zo’n onschuldig ‘snoepje’ te nemen.’ En dat is het wel. Alcohol en tabak deugen ook niet, maar daarvan zijn de gevolgen meestal pas op lange termijn zichtbaar. Bij coke, speed of xtc kan het meteen fout lopen.”
Stel dat de Nederlanders overstag gaan, zou dat het drugstoerisme bij ons aanzwengelen? Marino Keulen (Open Vld), ex-minister en burgemeester van de Limburgse grensgemeente Lanaken, vreest van wel. “Ook met cannabis heeft de criminele wereld de markt nog voor een stuk in handen, hoor. Want je moet al in Nederland wonen om er wiet te mogen kopen, wat het dus nog altijd een trekpleister maakt voor drugstoeristen en criminele organisaties die volop dealen. Dat zou met xtc nog veel erger worden. Wie verslaafd is aan drugs heeft ook niet zelden een gebrek aan geld. En drugstoeristen vinden niet altijd een eerlijke manier om aan geld te komen. Wat gezondheid betreft, nodig ik iedereen uit om eens in ons psychiatrische ziekenhuis te komen kijken wat cannabis aanricht met een mens. We moeten al flink dweilen met de kraan dicht, laat staan als we ze opendraaien.”
Pro legalisering
Toch gaan er ook in ons land gewichtige stemmen op om soft- en harddrugs uit de criminele sfeer te halen en te legaliseren. De burgerbeweging ‘Smart On Drugs’ krijgt steun uit academische hoek. Drugs legaliseren lijkt vloeken in de kerk, zo beseft ook professor geneeskunde Cathy Matheï (KU Leuven), maar ze vindt dat we ten minste het debat moeten voeren. “Reguleren kan vele vormen aannemen. We moeten natuurlijk niet zomaar drugs in de supermarkten smijten, maar laten we toch eens de voor- en de nadelen op een rij zetten. Er zijn zeker risico’s verbonden aan het gebruik van xtc, maar die vermijd je niet door drugs in de criminele sfeer te laten. Met controle van de overheid heb je zicht op wie gebruikt, wie verkoopt en of er geen vuiligheid in dat spul zit. We kunnen dan druggebruik tegengaan met preventie, maar wie wel gebruikt doet dat in een veiligere omgeving.”
Ook professor criminologie Tom Decorte (UGent) is eerder pro legalisering. “Als je de argumenten op een rij zet, dan moet je toch consequent zijn. Wie drugs verbiedt, moet dan ook alcohol en tabak verbieden. Wie drugs legaliseert, moet dan ook alle drugs legaliseren. In lijstjes over de toxiciteit van roesmiddelen plaatsen experts alcohol, nicotine en heroïne bovenaan omwille van het risico op verslaving. Xtc en zeker cannabis staan veel lager op de lijst.
“Xtc op een gecontroleerde manier laten produceren is niet zo moeilijk. De vraag is wat voor distributiemodel je daaraan koppelt. Ik ben tegen de commercialisering van roesmiddelen. Je moet dat niet aan de vrije markt overlaten. Bij cannabis ben ik voor het Uruguayaanse model: beperkte thuisteelt, gebruik in gesloten verenigingen en verkrijgbaar via de apotheek. In dat land is de productie van de illegale markt in enkele jaren tijd met 40 procent gedaald. Op termijn kan dat stijgen tot 90 procent. Heel interessant. Ook hier rijpen de geesten. Achter de schermen laten politici me dat weten. Alleen zijn ze allemaal bang om nu stemmen te verliezen door publieke uitspraken over het legaliseren van drugs. Dat zal nog wel even zo blijven, vrees ik.”