Drugsvangsten: de eetlepel water en de zee

Opiniestuk Tom Decorte

Verkorte versie verschenen in De Standaard op 21 oktober 2021

De media berichtten de laatste dagen over de ontdekking van een cocaïnewasserij in de provincie Luik, en de arrestatie van 27 verdachten, allemaal in de nasleep van de exploitatie van de Sky-ECC gegevens. Steevast ontwikkelt zich dan hetzelfde ‘script’. Ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken en de grote politie- en parketbazen feliciteren de manschappen op het terrein voor hun puike prestatie. Respect voor het harde werk! Professioneel aangepakt. Uitzonderlijke resultaten. De spectaculaire beelden en foto’s van drugs, wapens en sites worden trots getoond, en de media koppen er ‘Grootste ooit!’ of ‘Recordvangst!’ bij.  ’s Avonds in de duidingsprogramma’s op televisie wordt het spektakel nog wat aangedikt met een schare van mensen die met de drugsbestrijdingslogica hun dagelijks brood verdienen. De war on drugs creëert voor deze mensen onuitputtelijke werkgelegenheid (en ja, dat geldt ook voor mij). In de media wordt hen een podium geboden om de mythes te herbevestigen die nodig zijn om het klassieke ‘script’ keer op keer terug op te kunnen voeren.

Hoewel zowat alle betrokkenen beseffen dat het beleid faalt, blijft het zaak om elke recordvangst, elke arrestatie, elke veroordeling als een ‘overwinning’ te presenteren. ‘We hebben minstens één belangrijke aanvoerlijn onderbroken!’, roepen zij, in de volle wetenschap dat het effect van de actie in kwestie hooguit neerkomt op het scheppen van enkele eetlepels water uit de zee. Terwijl ze trots de afgehakte drakenkop tonen aan de toeschouwer, krijgt het veelkoppige monster er al nieuwe koppen bij. Alle acteurs in het script wéten dat. En als nog maar gesuggereerd wordt, dat ook deze historische ‘doorbraak’ niet zal leiden tot een structurele verstoring van de illegale drugsmarkten, dan wordt het klassieke script dienstbaar voor een ander doel: het eisen van méér middelen. We doen écht ons best, we zijn goed bezig, maar het is een ongelijke strijd, en wij zijn onderbemand en ondergefinancierd. Uiteindelijk halen we de drugscriminelen wel in, en hoe méér middelen we krijgen, hoe meer ‘successen’ jullie zullen zien. Als je de veelkoppige draak echt wil aanpakken, moet je onze budgetten én bevoegdheden pimpen.

Bij de opvoering van het script horen nog enkele klassieke ingrediënten. Ten eerste, de macht en de slagkracht van de georganiseerde misdaad moet telkens gebruikt worden om het drugsverbod en de war on drugs te legitimeren, en aan te dringen op méér repressieve bestrijdingscapaciteit. Zo wordt het échte causale mechanisme (namelijk: het verbod creëert enorme winstmarges, die vervolgens professionele criminelen aanzuigen) subtiel omgedraaid: de maffia groeit, en dus moeten wij ze steeds driester gaan bestrijden! Ten tweede, presenteer de drugsgebruikers als medeplichtigen van de crimineel, als de motor van de criminele economie. Die moeten maar es gaan beseffen dat zij ‘bloed aan de handen’ hebben. En als zij niet willen beseffen dat zij meespelen in een crimineel spel, dan moeten we ze ook maar es gaan ‘aanpakken’. Nog een beetje repressie in de blender.

Dit klassieke script is dienstbaar voor de meeste acteurs in het spel, en biedt veel opportuniteiten om eigen belangen te behartigen en zichzelf te promoten. Het kan eindeloos worden herspeeld: google maar es met de zoektermen ‘drugsvangst’ – ‘grootste’ – ‘ooit’, en bekijk de lijst van historische records in drugsbestrijding. Het script wordt door journalisten amper in vraag gesteld – het script blijft avondvullende televisie bieden. Het kan nog een tijd dienen, tot de veelkoppige draak zo groot en machtig is, dat een diepe crisis onafwendbaar is. Het zal mij in ieder geval niet verwonderen als we binnenkort met publieke afrekeningen op straat, diepe corruptie en drugsgeweld op zijn latijnsamerikaans zullen worden geconfronteerd.

Smartondrugs is een burgercollectief dat maar weinig geloof hecht aan het oeroude script van records, zelfverklaarde successen en onderfinanciering. Wij pleiten voor een deskundig en doeltreffend drugbeleid, dat de strijd tegen druggebruik met andere wapens opneemt.